Во време на растечка неизвесност поради војната, некои Украинци бараат одговори во тарот.
Бројот на гледачи расте, десетици, па стотици, понекогаш речиси илјада. Сите се таму по иста причина: да ги слушнат најновите предвидувања на Тета Фања за можните руски напади на украинските градови.
„(Да го погледнеме) Киев во ноември“, вели таа за време на неодамнешното пренесување, додека вади карти од измешаниот шпил. „Може да има проблеми со ресурсите — не само со струја и гас. Гледам сериозен проблем со водата во Киев… Можеби и планирани исклучувања.“
Во воената Украина, иднината може да исчезне во миг. Затоа, некои Украинци се свртуваат кон тарот, шпил карти што симболизира животни теми, духовни лекции и секојдневни искуства, во обид да пронајдат барем привид на контрола среде хаосот.
Според анкета спроведена во 2024 година од Меѓународниот институт за социологија во Киев (KIIS), околу 43% од Украинците веруваат во различни облици на езотерика, вклучувајќи тарот, гледачи и пророкувачи. Иако интересот постои кај двата пола, жените се поподложни на такви верувања (49%) отколку мажите (36%).
Фасцинацијата со тарот не се одвива само преку интернет. Низ цела Украина, практичарите наоѓаат нова публика желна за увид. Една од нив е Громовица (Муња) Бердник, читачка на тарот од Киев.
„Таротот е клучот на нашето потсвесно, тој свет простор од каде произлегуваат причините за настаните и појавите. Тоа е тајната: преку картите можеме да согледаме како ситуацијата би можела да се развие,“ изјавила Бердник за „The Kyiv Independent“.
„Целиот нашиот живот е патување низ шума. Се сретнуваме со камења, провалии и понекогаш со волчји јами… и често не ја гледаме шумата поради дрвјата. Тарот може да стане водич кој нè насочува и ни помага да се снајдеме.“
За Бердник, ова не е хоби, туку „семеен дар“. Таа вели дека нејзината прабаба била гледачка и исцелителка во родното село, дар што, според неа, се пренесува од колено на колено.
Како и Бердник, Тета Фања практикува тарот уште од младоста. За неа, тарот е „алатка за пророкување, начин да се погледне во иднината и да се предвидат важни работи.“
Пред таротот да стане популарен во меинстримот, во украинските села отсекогаш имало луѓе за кои се верувало дека имаат посебни дарови за исцелување и предвидување. Во времето на СССР, езотеричните практики биле потиснати, но со приближувањето на распадот на државата, подземните издавачки мрежи, познати како самиздат, се ширеле книги и прирачници за тарот низ Украина и соседните земји.
Според истражувачот Руслан Халиков, кој во 2021 година пишувал за оваа тема, „постојат докази дека крајот на 1980-тите и почетокот на 1990-тите езотерични книги и списанија стигнувале во Украина од балтичките републики и Молдавија“, каде овие заедници „не биле толку репресирани како во Киев.“
Крајот на 1980-тите и почетокот на 1990-тите донел бран на поп-мистици и езотеричари низ постсоветскиот простор. Во Украина, Василиј Чумак станал популарен со „енергетско исцелување“ во живо на телевизија.
Иако многу контроверзен, неговиот успехл покажа трајна фасцинација на јавноста со мистиката и длабока потреба за насоки во време на општествени и политички потреси. Сличен феномен се појавил и во Русија, каде Анатолиј Кашпировски хипнотизирал маси во телевизиски емисии.
Стручњаците за ментално здравје велат дека барањето одговори во езотериката во несигурни времиња не мора да биде лошо. Всушност, тоа може да има вредност, особено кога лицето преку таков однос ја јакне довербата во својата интуиција.
„Идејата за користење на тарот како алатка за саморазмислување сама по себе не е лоша и се совпаѓа со некои психолошки техники“, објаснува психологот Олга Гришун-Гришчик од Чернивци.
„Но, како и секој алат, може да биде штетен ако се злоупотреби. Картите се симболи, своевидни метафори — секој ги толкува на свој начин, често гледајќи го тоа што сака или она од што се плаши.“
Картите, додава таа, можат само да ја одразуваат моменталното состојба.
Украинците се обраќаат на читатели на тарот како Бердник и Тета Фања со различни прашања, но многу од нив произлегуваат од грижи поврзани со војната — од мајки кои побегнале во странство со деца до оние кои преживеале руска окупација.
„Другата најчеста група прашања се однесува на окупацијата“, вели Тета Фања. „Луѓето силно сакаат да се вратат дома.“
Сред бескрајната тага и неизвесност на војната, постојат теми кои искусните читателки на тарот како Бердник и Тета Фања ги разгледуваат со посебна претпазливост. Од судбината на исчезнатите лица до опасностите од животот во градовите блиску до фронтот, тие граници, велат тие, одразуваат етичка одговорност и разбирање дека таротот првенствено служи како водич и средство за рефлексија.
Во своите преноси во живо, Тета Фања често ги предупредува гледачите дека конечните одлуки мораат да ги донесат сами.
„Не можам некому да кажам дека ќе му се случи нешто лошо. Тоа не смее да се прави, тоа е како форма на програмирање. Секогаш предупредувам на можни опасности и им велам на луѓето да не ја занемаруваат својата интуиција“, објаснува таа.
Кога станува збор за најтешките воени прашања, како исчезнати лица, Бердник е подеднакво претпазлива.
„Не прифаќам секогаш такви читања. Прво преку картите проценувам дали воопшто вреди да се влезе во тоа. Секогаш нагласувам дека тоа е најделикатната област на тарот… и секако, за такви читања не земам пари“, вели таа.
Бердник ги одбива прашањата за избегнување мобилизација. Нејзиниот став е патриотски — верува дека секој има улога во одбраната на Украина од руската агресија.
„Имам многу блиски пријатели кои можеа да избегнат фронт, некои поради здравствени причини, некои затоа што имаат три или повеќе деца, но отидоа бидејќи чувствуваа дека не би можеле да им гледаат на своите деца во очи ако не отидат“, објаснува таа, пишува „Kyiv Independent“.
Исто така, избегнува прашања за тоа кога точно ќе заврши војната, бидејќи, вели, „тоа зависи од премногу непредвидливи фактори за да може да се даде сигурно предвидување.“
„Линиите на реалноста кои би покажале крај на војната сè уште не се формирале. А што воопшто значи ‘крај на војната’? Победа? Враќање на територии? Примирје? Картите можат само да го одразуваат она што е сега.“
