Кои се здравствените придобивки од селенот за здравјето, која храна содржи најмногу селен и што укажува на недостаток на овој минерал во организмот, објаснува Татјана Поповиќ, здравствен тренер и нутриционист.

Делува како моќен антиоксиданс

Антиоксидансите се соединенија кои го спречуваат оштетувањето на клетките предизвикани од слободните радикали.

Слободните радикали се нормални нуспроизводи на метаболичките процеси кои секојдневно се формираат во човечкото тело. Тие се од суштинско значење за здравјето бидејќи извршуваат важни функции, вклучително и заштита на телото од болести. Сепак, лошите навики како што се пушењето, пиењето алкохол и стресот може да предизвикаат вишок слободни радикали. Ова доведува до оксидативен стрес, кој ги оштетува здравите клетки.

Оксидативниот стрес е поврзан со хронични состојби како срцеви заболувања, Алцхајмерова болест и рак, но и со предвремено стареење и ризик од мозочен удар.

Антиоксидансите како што е селенот помагаат да се намали оксидативниот стрес со тоа што го држат под контрола бројот на слободните радикали и играат важна заштитна улога кога станува збор за зглобовите и коските. Селенот всушност ги неутрализира вишокот слободни радикали, заштитувајќи ги клетките од оштетување предизвикано од оксидативен стрес.

Го намалува ризикот од развој на одредени видови на рак

Освен што го намалува оксидативниот стрес, бидејќи го зајакнува имунолошкиот систем, селенот може да помогне и во намалување на ризикот од развој на одредени видови на рак.

Бројни студии покажаа дека високите нивоа на селен во крвта се поврзани со помал ризик од развој на одредени видови на рак, вклучувајќи рак на дојка, белите дробови, дебелото црево и простатата. Важно е да се напомене дека овој ефект е поврзан само со селен добиен од храна, а не од додатоци. Сепак, некои истражувања сугерираат дека дополнувањето на селен може да ги намали несаканите ефекти кај луѓето кои се подложени на терапија со зрачење.

Заштитува од срцеви заболувања

Една од здравствените придобивки на селенот се однесува на здравјето на срцето. Ниските нивоа на селен се поврзани со зголемен ризик од развој на срцеви заболувања, додека анализата на 25 студии покажа дека зголемувањето на нивото на селен во крвта може значително да го намали ризикот од развој на срцеви заболувања.

Селенот, исто така, може да ги намали воспалителните маркери во телото - еден од главните фактори на ризик за срцеви заболувања.

На пример, анализа на 16 студии, во кои беа опфатени над 433.000 луѓе со срцеви проблеми, покажа дека земањето додатоци на селен го намалува нивото на воспалителниот маркер, Ц-реактивен протеин (CRP).

Ова сугерира дека селенот може да помогне да се намали ризикот од срцеви заболувања со намалување на воспалението и оксидативниот стрес во телото. Оксидативниот стрес и воспалението се поврзани со атеросклероза или таложење на наслаги во артериите.

Ги ублажува менталните заболувања

Алцхајмеровата болест се карактеризира со губење на меморијата и негативно влијае на когнитивните функции на мозокот и однесувањето. Се зголемува бројот на пациенти. Затоа, императив е да се најде начин да се спречи оваа дегенеративна болест.

Се смета дека оксидативниот стрес е вклучен во појавата и прогресијата на невролошките болести како што се Паркинсоновата, мултиплекс склероза и Алцхајмерова болест.

Неколку студии покажаа дека пациентите со Алцхајмерова болест имаат пониско ниво на селен во крвта. Покрај тоа, некои студии покажаа дека антиоксидансите во храната и додатоците може да ја подобрат меморијата кај пациентите со Алцхајмерова болест.

Медитеранската исхрана богата со храна која содржи високи количини на селен, како што се морски плодови и јаткасти плодови, е поврзана со помал ризик од развој на Алцхајмерова болест.

Го подобрува здравјето на тироидната жлезда

Селенот е исклучително важен за правилно функционирање на овој орган. Всушност, ткивото на тироидната жлезда содржи повеќе селен од кој било друг орган во човечкото тело. Овој моќен минерал помага да се заштити тироидната жлезда од оксидативно оштетување и игра суштинска улога во производството на нејзините хормони.

Здравата тироидна жлезда е важна бидејќи го регулира метаболизмот и го контролира растот и развојот.

Недостатокот на селен е поврзан со состојби на тироидната жлезда како што е тироидитис Хашимото, кога имунолошкиот систем ја напаѓа тироидната жлезда.

Студијата во која учествуваа над 6.000 луѓе покажа дека ниските нивоа на селен во серумот се поврзани со зголемен ризик од автоимун тироидитис и хипотироидизам.

Една студија заклучи дека земањето додаток на селен дневно за три месеци резултирало со намалување на антителата на тироидната жлезда. Тоа, исто така, доведе до подобрување на расположението кај луѓето со Хашимото синдром.

Го зајакнува имунолошкиот систем

Имунолошкиот систем го одржува телото здраво преку идентификување и борба против потенцијалните закани. Тие вклучуваат бактерии, вируси и паразити.

Селенот игра важна улога во здравјето на имунолошкиот систем. Овој антиоксиданс помага да се намали оксидативниот стрес во телото, што го намалува воспалението и го зајакнува имунитетот.

Истражувањата покажаа дека зголеменото ниво на селен во крвта е поврзано со зајакнат имунолошки одговор. Од друга страна, се покажа дека недостатокот на селен ја нарушува функцијата на имуните клетки и може да доведе до побавен имунолошки одговор.

Ги ублажува симптомите на астма

Астмата е хронична болест која ги зафаќа дишните патишта кои носат воздух во и надвор од белите дробови. Овие дишни патишта стануваат воспалени и почнуваат да се стеснуваат, предизвикувајќи симптоми како отежнато дишење, отежнато дишење, стегање во градите и кашлање.

Астмата е поврзана со зголемено ниво на оксидативен стрес и воспаление во телото. Поради способноста на селенот да го намали воспалението, некои истражувања сугерираат дека овој минерал може да помогне да се намалат симптомите поврзани со астма.

Истражувањата покажуваат дека луѓето кои имаат астма обично имаат пониски нивоа на селен во крвта. Всушност, една студија покажа дека пациентите со астма со повисоко ниво на селен во крвта имаат подобра функција на белите дробови од оние со пониски нивоа.

Сепак, истражувањата во оваа област се конфликтни и потребни се дополнителни студии за целосно да се разбере улогата на селенот во развојот и лекувањето на астмата.

Која храна содржи најмногу селен?

Селенот природно се наоѓа во многу намирници, а подолу ги истакнувам најдобрите извори на овој минерал.

Бразилски ореви: Само два бразилски ореви (10 грама) обезбедуваат повеќе од препорачаната дневна доза на селен.

Риба и морски плодови: туна, сардина, лосос, остриги и ракчиња содржат значителни количини на селен.

Месо: говедско, пилешко, мисирка и свинско се богати извори на селен.

Млечни производи: млекото, јогуртот и сирењето содржат селен.

Јајца: едно големо јајце содржи околу 15 микрограми селен.

Растителни извори: печурките, сојата, семките од сончоглед, цели зрна, мешунките и лукот содржат селен во помали количини.

Препорачаната дневна доза на селен варира во зависност од возраста и полот.

- Деца на возраст од 1-3 години: 20 микрограми

- Деца на возраст од 4-8 години: 30 микрограми

- Деца на возраст од 9-13 години: 40 микрограми

- Тинејџери и возрасни (14 години и постари): 55 микрограми

- Бремени жени: 60 микрограми

- Доилки: 70 микрограми

Важно е да се напомене дека овие количини се однесуваат на сите извори на селен, вклучувајќи храна и додатоци.

Дали постои можност за прекумерно внесување на селен и што се случува во организмот?

Иако селенот е важен за здравјето, прекумерното внесување може да биде штетно. Горната граница за внес на селен е поставена на 400 микрограми дневно за возрасни. Прекумерното внесување на селен може да доведе до состојба позната како селеноза, која може да се манифестира со симптоми како што се гастроинтестинални нарушувања, губење на косата, бели дамки на ноктите, замор, раздразливост, лош здив и невролошки симптоми.

Затоа, важно е да се придржувате до препорачаниот дневен внес и да се консултирате со лекар пред да земете додатоци на селен.

Зошто селенот е особено важен за луѓето со проблеми со тироидната жлезда?

Селенот е неопходен за производство на тироидни хормони. Помага во конвертирање на тироксин (Т4) во тријодотиронин (Т3), активната форма на тироиден хормон. Селенот, исто така, помага да се заштити тироидната жлезда од оксидативен стрес, што може да доведе до оштетување и дисфункција.

Како се забележува недостатокот на селен во организмот?

Недостатокот на селен може да предизвика различни здравствени проблеми, вклучувајќи:

Осип на кожата и промени во ноктите

Мускулна слабост и болки во зглобовите

Ослабен имунитет

Проблеми со тироидната жлезда, вклучително и хипотироидизам

Кардиомиопатија (оштетување на срцевиот мускул)

Со кои лекови не треба да се комбинира прекумерното внесување на селен?

Прекумерното внесување на селен може да комуницира со некои лекови, вклучувајќи:

Разредувачи на крв (антикоагуланси)

Лекови за регулирање на шеќерот во крвта

Лекови за намалување на холестеролот

Многу е важно секогаш да се консултирате со вашиот лекар пред да земете додатоци на селен, особено ако ги земате овие лекови.