Легендата вели дека во старите времиња, Пресвета Богородица пловела кон Кипар со апостол Јован, кога се појавила голема бура. Тие морале да испловат на Атос, во близина на денешното пристаниште на манастирот Ивирон. Таа излегла на брегот и, воодушевена од убавината и спокојството, го благословила и го замолила својот син, Исус Христос, да ѝ го даде полуостровот.

Потоа се слушнал глас: „Нека ова место биде ваше наследство и ваша градина, рај и небо за оние што бараат спасение“. Од тој момент, Света Гора била посветена на Богородица, и затоа пристапот до други жени не бил дозволен. Официјално, забраната е на сила од 10 век. И таа е почитувана, во најголем дел. Само неколку жени имале привилегија да стапнат на ова место.

Божествено место, но и „забранет град“

Знаејќи за правилото, многумина беа изненадени кога на крајот на 2019 година беше објавена веста дека на Света Гора се пронајдени останки на жена. Коските лежеле под капелата на Свети Атанасиј во манастирот Пантократор. Откритието покрена голем број прашања, од кои првото беше – која била таа личност? И дали таа е, всушност, првата жена погребана на полуостровот?

Хрониките велат дека, во периодот кога арапските пирати ги напаѓале тие брегови, монасите ги отворале своите врати за жените, меѓутоа – многу ретко. Исто така, постои добро позната приказна дека српскиот цар Душан ја довел својата сопруга Јелена на Атос, но дека ја носел цело време за да не стои на земја. Дури и во манастирите, теписите биле поставувани така да не ја допре земјата.

Да, духовниот свет каде што денес живеат околу 2.500 монаси го посетувале и „оние чиј пристап е забранет“. Историчарите наведуваат неколку случаи кога едноставно не можеле да одолеат да не ѕирнат во тоа божествено место, иако биле свесни дека ги кршат правилата.

Покрај сопругата на Душан Силниот, ќерката на царот Теодосиј I, руската принцеза Татјана, Гркинка која била Мис Европа во 1929 година, сопругата на британскиот конзул... И можеби најинтересниот „случај“ – француска новинарка која се преправила во маж за да престојува на Света Гора, а потоа го опишала своето неверојатно искуство во книга.

Французинката која се осмелила да го прекрши древно правило

Мариз Шоази е родена во 1903 година во департманот Пиринејски-Атлантик во југозападна Франција. Таа била одгледана од богати тетки кои ѝ обезбедиле образование во Кембриџ. Таа не ги разочарала. Била новинарка, која секогаш барала добри приказни, постојано во движење и брзање... Таа била и писателка, објавувајќи неколку дела во областите што најмногу ја интересирале – психологија, филозофија и езотеризам.

Меѓу интересните епизоди од нејзината, очигледно возбудлива, биографија е фактот дека во 1927 година таа побарала третман лично кај Сигмунд Фројд. Кога му го раскажала својот сон, за кој верувала дека е резултат на анксиозност, таткото на психоанализата прво заклучил дека таа е вонбрачно дете – што било вистина, а претходно не му кажала ништо за себе.

Нејзиното најконтроверзно дело е насловено како „Еден месец меѓу девојките“ (1929). Посветена е на сексуалните работнички, проститутките што ги запознала во бордели, кабареа и на улиците. Врз основа на нејзиното лично искуство, таа напишала книга што ни е многу поинтересна од оваа приказна, „Еден месец меѓу мажите“, во која откри како изгледа тајниот, строго забранет за жените, машки свет на Света Гора.

Бидејќи Мариз го знаела правилото, сфатила дека може да стигне до Атос само по „заобиколен пат“. Кога конечно решила да ризикува сè за добра приказна, во одреден момент во 1931 година, се преправила во млад монах и успеала да помине 30 дена на Света Гора. Маската, која ја купила во Истанбул, очигледно била ефикасна.

Еден месец меѓу мажите

На почетокот на книгата има две фотографии од Мариз преправена во маж, и епиграфот: „Монахот мора да биде како сол: солта што излегла од водата исчезнува во контакт со водата што ја раствора. Монахот што излегол од жената се губи во контакт со жената.“ На следните страници, таа, исто така, споменува некои контроверзни работи, како на пример еден монах кој ѝ раскажува за телесна желба, искушенија и каење.

Света Гора реагирала на чинот, фрлајќи сомнеж врз признанието на Мариз и тврдејќи дека е невозможно млада девојка да остане незабележана толку долго на место населено исклучиво со мажи.

Мариз Шоази починала во 1979 година, оставајќи зад себе богата библиографија и многу признанија, а монашката заедница никогаш не добила одговор на прашањето дали навистина успеала да помине „еден месец меѓу мажите“ или сето тоа е само плод на нејзината имагинација.

Што опишала Мариз во книгата „Еден месец меѓу мажите“?

1. Таа била фасцинирана од духовната дисциплина, аскетизмот и внатрешниот мир што ги практикувале монасите.

2. Го забележала контрастот помеѓу духовната чистота на тој свет и материјализмот на западното општество.

3. Сепак, нејзиниот пристап не бил целосно романтизиран - таа ги набљудувала психолошките борби на монасите, нивната изолација, но и нивната длабока посветеност.

4. Го проучувала и влијанието на сексуалната сублимација во монашкиот живот, што била една од нејзините главни филозофски преокупации.