Украина го изврши својот најобемен и најдалекусежен напад со беспилотни летала на руска територија од почетокот на инвазијата во 2022 година, на 1 јуни. Целите беа четири руски воени воздухопловни бази, вклучувајќи ја и онаа во Иркутск во Сибир, оддалечена 4.800 километри од Киев. Нападот беше со кодно име „Пајажина“.
Украинската страна тврди дека во операцијата биле користени 117 беспилотни летала прокриумчарени во Русија со камиони. Тие погодиле, според Киев, 41 руски воен авион, вклучувајќи стратешки бомбардери способни да носат нуклеарно оружје.
„Оваа операција сигурно ќе влезе во книгите по историја“, рече украинскиот претседател Володимир Зеленски.
Нападот се случи во чувствителен момент – само еден ден пред втората рунда мировни преговори меѓу Русија и Украина во Истанбул. Иако разговорите се одржаа, тие траеја само еден час и не донесоа никаков конкретен напредок.
Русија без одговор, Трамп без коментар
Ниту сегашниот американски претседател Доналд Трамп, кој силно се залага за мировен договор меѓу Москва и Киев, сè уште не коментирал за оваа операција. Руските власти исто така не реагираа веднаш. Молчењето од Кремљ, според аналитичарите, може да укажува на шок и неизвесност околу одговорот.
Поранешниот директор на одделот за анализа на Русија на ЦИА, Џорџ Биби, за Foreign Policy коментираше за потенцијалните последици од операцијата и можната реакција на Москва. „Не верувам дека овој напад значително ќе влијае на способноста на Русија да ја продолжи војната во Украина на начинот на кој се води во моментов“, рече Биби. „Русите водат војна на исцрпување и постигнуваат добар напредок во неа – не со освојување територија, туку со трошење на украинските ресурси и воена сила“.
Нападите врз базите во Иркутск и Мурманск, истакна тој, го привлекуваат вниманието на Западот, но не ја менуваат фундаменталната рамнотежа на моќ.
Опасно се приближува кон црвената нуклеарна линија на Русија
Особено загрижува фактот дека целите беа стратешки бомбардери кои се дел од нуклеарната тријада на Русија.
„Можеби не ги оштети значително нуклеарните капацитети на Русија, но нападот врз такви цели носи симболична тежина“, рече Биби. „Новата руска нуклеарна доктрина јасно става до знаење дека нападот врз клучна воена инфраструктура може да биде изговор за употреба на нуклеарно оружје – особено ако таков напад е извршен од или потпомогнат од држава со нуклеарно оружје.“
Биби верува дека Русија би можела да го перцепира овој напад како заедничка операција меѓу Украина и НАТО, без оглед на вистинските докази за тоа. „Опасноста не е дали е вистина, туку дали Русија верува во тоа.“
„Советниците на Путин ќе му кажат дека мора да возврати“
Биби предупредува дека рускиот лидер Владимир Путин сега би можел да биде под голем притисок од неговите советници.
„Тие ќе му кажат: „Ако не возвратиме, САД и Украина ќе заклучат дека сме слаби и дека нема да ги браниме сопствените црвени линии, и ќе одат уште подалеку.“
Како потенцијален одговор, Биби ја наведува можноста за напад со напредни руски ракети „Орешник“ кои можат да погодат подземни командни центри во Украина. „Ако Русија го употреби ова оружје за да предизвика масовно уништување околу Киев, дали Трамп би можел само да стои настрана?“
Ризикот од директен конфликт меѓу САД и Русија расте
„Без сомнение, оваа операција го зголемува ризикот од директен воен конфликт меѓу САД и Русија“, предупреди Биби. „Трамп сега мора јасно и решително да му стави до знаење на Путин дека САД не биле вклучени во нападот и дека сакаат вистински мир“.
По операцијата, Зеленски повторно ги повика САД да ги заострат санкциите кон Русија. Според Биби, ова потврдува дека „вистинската публика за овој напад бил Вашингтон, а не Москва“.
Биби верува дека нападот сериозно го оштетил имиџот на Путин. „Украинците успеале да внесат беспилотни летала длабоко во Русија без никој да ги запре. Ова е срам за рускиот безбедносен апарат“, рече тој.
Иако не е сигурно дека Путин ќе ескалира веднаш, Биби тврди дека ситуацијата е исклучително опасна. „Ако САД не преземат дипломатски чекори, ова би можело брзо да ескалира – можеби не веднаш во конфликт меѓу САД и Русија, но секако во ново ниво на бруталност во Украина“.