Русија застана на страната на Иран во најновата ескалација меѓу Исламската Република и Израел. Само минатата недела, Иран го ратификуваше Договорот за сеопфатно стратешко партнерство со Русија, документ што претседателите на двете земји го потпишаа на почетокот на годината, пишува Дојче Веле. Но сепак, и покрај ова продлабочување на сојузот, Русија се двоуми околу воената помош на својот стратешки партнер. Зошто е тоа така?

Путин го осудува Израел

Од почетокот на последната израелска операција во Иран, Владимир Путин активно се ангажираше со светските лидери по ова прашање. Веднаш по почетокот на израелските напади минатиот петок, Путин разговараше и со иранскиот претседател и со израелскиот премиер, пренесувајќи различни пораки до секој од нив.

Според соопштението објавено на веб-страницата на Кремљ, рускиот лидер изразил сочувство до раководството и народот на Иран за многуте човечки жртви и нагласил дека „Русија ги осудува израелските дејствија, кои биле спроведени со кршење на Повелбата на ОН и меѓународното право“.

Следниот ден, Путин повторно ја осуди израелската операција во телефонски разговор со американскиот претседател Доналд Трамп.

Златниот договор на Москва со Техеран

Не е изненадување што Русија го прекори Израел за неговиот напад врз Исламската Република. Иран долго време е близок партнер на Русија, не само затоа што двете земји се под строги западни санкции. Нивниот однос стана поблизок од кога било откако Русија ја започна својата целосна инвазија врз Украина во февруари 2022 година.

Западните сојузници го обвинија Иран дека ја снабдува Русија со воени беспилотни летала, кои на крајот биле искористени за напад на цивилната инфраструктура во Украина. Според медиумските извештаи, се верува дека Москва ги платила беспилотните летала со најмалку 1,8 тони златни прачки, во вредност од околу 104 милиони долари, кои биле префрлени на иранската компанија „Сахара Тандер“. Исто така, се претпоставува дека Иран побарал помош од Русија во реализацијата на својата нуклеарна програма.

Аналитичарите веруваат дека Москва не би сакала да изгуби толку доверлив партнер. „Кремљ дејствува според стариот курански принцип: „Борете се и водете војна, но не ги кршете правилата“, рече аналитичарот за Блискиот Исток, Руслан Сулејманов. „Со други зборови, Москва, која има свои интереси и присуство на Блискиот Исток, би претпочитала да избегне каков било неконтролиран хаос во регионот“, додаде тој, пренесе Дојче Веле.

Шанса на Кремљ за напредок во Украина

Од друга страна, експертите веруваат дека Кремљ веројатно „ги трие рацете“ поради одвлекувањето на вниманието на Западот од неговата брутална војна против Украина. Во вторник, Русија започна еден од најсмртоносните напади врз Киев во последните месеци, при што загинаа 14 лица, а десетици беа повредени.

Истовремено, лидерите на Г7 се фокусираат на решавањето на ескалацијата на Блискиот Исток на самитот што моментално се одржува во Канада. Германскиот канцелар Фридрих Мерц веќе изјави дека оваа тема „ќе биде многу високо на агендата на самитот на Г7“.

Средбата меѓу Володимир Зеленски и Доналд Трамп, која беше закажана за 17 јуни, беше откажана по предвременото заминување на Трамп од самитот на Г7.

Сулејманов верува дека е во најдобар интерес на Кремљ да ги одвлече вниманието на американските и европските политичари од она што се случува во Украина. „Во овој контекст, Путин би можел да ја искористи можноста да започне офанзива или да предизвика некаков друг вид проблеми“, нагласи експертот.

Воената помош е многу малку веројатна

По започнувањето на воената операција на Израел во Иран, иранскиот парламент го ратификуваше Договорот за сеопфатно стратешко партнерство со Русија. И покрај амбициозниот назив, договорот не воспоставува пакт за меѓусебна одбрана, односно не обврзува ниту една страна да обезбеди воена помош во случај на напад. Наместо тоа, едноставно ги обврзува двете страни да се воздржат од помагање на своите противници.

Аналитичарката за Блискиот Исток, Маријана Беленкаја, која ја напуштила Русија по избувнувањето на војната во Украина и сега живее во Израел, смета дека е многу малку веројатно дека Москва ќе му понуди на Иран каква било директна воена поддршка, барем не во официјално или јавно. „Нема потреба за тоа, особено затоа што Русија се обидува да ги обнови или подобри односите со Вашингтон. Но, не може целосно да се исклучи некаква заткулисна вмешаност“, изјави Беленкаја.

Русија како посредник меѓу САД и Иран

Според Беленкаја, Владимир Путин е искрен во врска со неодамнешните јавни понуди да дејствува како посредник меѓу Иран и неговите противници. Според неа, минатата година Путин наводно го советувал Хамнеи да се врати на преговарачката маса. Во неодамнешното интервју за „ABC News“, Доналд Трамп рече дека е отворен за посредништво на Русија во овој конфликт.

„Русија, како посредник, веројатно не може да изврши притисок врз Иран на начинот на кој тоа го правеа САД, но може да послужи како комуникациски канал“, смета Беленкаја.

За време на индиректните преговори меѓу САД и Иран минатиот април, се очекуваше Русија да игра значајна улога во случај на нуклеарен договор со Иран.

Британскиот „Гардијан“ објави дека Москва се разгледува како потенцијална дестинација за иранските резерви на високо збогатен ураниум, а исто така може да послужи како непристрасен арбитер во случај на какво било прекршување на договорот. Договорот сугерираше дека Русија ќе го врати високо збогатениот ураниум на Иран назад во земјата доколку САД го прекршат договорот.

Доколку се постигне таков договор, сегашните гаранти на договорот од 2015 година, Германија, Франција и Велика Британија, ќе ги изгубат своите улоги.