Во услови на зголемени тензии на Блискиот Исток, Иран размислува за затворање на еден од најважните морски патишта во светот – Ормускиот мореуз. Оваа потенцијална одлука би имала сериозни последици за Европа, бидејќи речиси една третина од светските резерви на сирова нафта и околу 20% од глобалните резерви на течен природен гас (LNG) минуваат низ теснецот.

Командантот на Иранската револуционерна гарда, Сардар Есмаил Ковсари, изјави дека воениот одговор на непријателските потези веќе се спроведува, но и дека „затворањето на Ормускиот мореуз не е исклучено“. „Рацете ни се широко отворени. Ќе донесеме одлука што е во најдобар интерес на Иран“, порача Ковсари.

Стратешки премин во центарот на светската енергија

Ормускиот мореуз, широк само 50 километри во својот најтесен дел, е клучна точка за глобалниот енергетски пазар. Нафтата и течниот природен гас од земји како Саудиска Арабија, Катар и Обединетите Арапски Емирати најчесто минуваат низ оваа рута, а значаен дел завршува токму на европскиот пазар.

Блокадата на овој морски премин би имала директни последици за Европа: скок на цените на нафтата, недостиг на гас и зголемување на инфлацијата. „Тоа би било катастрофа за Европа“, предупреди Клод Монике, поранешен француски разузнавач, за „Euronews“.

Индустријата, транспортот и земјоделството би биле меѓу најпогодените. Широките нарушувања во синџирот на снабдување со енергија би можеле да предизвикаат пошироки политички и економски последици, а пазарите би реагирале нервозно и непредвидливо.

Закана од вооружен конфликт и сајбер напади

Покрај економската штета, можни се и сериозни безбедносни последици. Аналитичарите велат дека Иран би можел да користи ракети со краток и среден дострел за напад на танкери, нафтени платформи и клучна инфраструктура. Беспилотните летала би можеле да ги таргетираат бродските линии, а во најекстремното сценарио, иранската морнарица би можела физички да го блокира пристапот до мореузот.

Потсетуваме во 2012 година, Иран изврши масовен сајбер напад врз нафтената индустрија на Саудиска Арабија, што ја демонстрираше својата способност да ја загрози енергетската инфраструктура и на дигитално ниво.

Електронски пречки како предупредување

Британската поморска трговска операција (UKMTO) издаде предупредување поради зголемување на електронските пречки во регионот на Ормускиот мореуз. Овие пречки ги нарушуваат автоматските системи за комуникација на бродовите (AIS), поради што на бродовите им се препорачува да бидат дополнително внимателни и да ги пријавуваат сите технички пречки.

Цени и можни алтернативи

И покрај растечките тензии, цената на сировата нафта од типот Брент падна за 2,5% во понеделник на 73,61 долари за барел. Сепак, цената е сè уште 13% повисока од пред седум дена, што ја одразува сериозноста на воената ситуација меѓу Иран и Израел.

Доколку Ормускиот мореуз се затвори, пазарот ќе се обиде да се потпре на алтернативни извори: африканската мега-рафинерија Дангот во Нигерија, канадскиот нафтовод Транс Маунтин и извозниците од САД, Норвешка, Русија и Казахстан. Сепак, со оглед на нестабилноста во Црвеното Море и поширокиот Блиски Исток, дури и овие рути не нудат гаранции.