Но, дали навистина е така? Дали витамините и додатоците во исхраната можат да ја заменат разновидната, нутритивно богата храна? И што вели науката – дали тие се само фрлање пари или сепак имаат своја улога?

Што велат научните истражувања за мултивитамините?

Комисијата на Националниот институт за здравје на САД (NIH) детално ја анализираше употребата на витамини и минерали во превенцијата на хронични болести како што се срцеви заболувања, рак, невролошки нарушувања и болести на коските. Заклучокот беше јасен: нема доволно докази ниту за препорака, ниту за обесхрабрување на употребата на мултивитамини во превенцијата на овие болести. Конкретно, не постојат убедливи докази дека мултивитамините го намалуваат ризикот од срцеви заболувања.

Кога станува збор за ракот, резултатите се контрадикторни. Некои истражувања сугерираат благо корисен ефект, додека други укажуваат на потенцијално зголемен ризик – особено кај пушачи кои земаат „beta-karoten“. Постои и докажана корист од одредени комбинации витамини и минерали во третман на специфични состојби, како што е макуларната дегенерација на окото, но не и кај катаракта.

Зошто суплементите не можат да ја заменат храната?

Во опсервациските студии често се забележува дека луѓето кои внесуваат повеќе одредени нутриенти преку храна имаат помал ризик од болести. Но, обидите да се постигне ист ефект преку изолирани витамини како додатоци не даваат исти резултати. Нутриентите од целосни, непреработени намирници делуваат посложено и поефикасно од поединечните суплементи.

Дали постојат ризици?

Мултивитамините не се секогаш безопасни. Некои истражувања покажуваат зголемен ризик од одредени болести кај специфични групи луѓе. Иако е малку веројатно дека препорачаните дози на мултивитамини ќе предизвикаат сериозни проблеми, тие не се замена за здрава и разновидна исхрана. Дополнително, тврдењата на пакувањата – како „помага на срцето“ или „ја зајакнува имунолошката одбрана“ – често не се поткрепени со научни докази и мора да бидат придружени со предупредување дека производот не е наменет за лекување на болести.

Каде се кријат витамините? Растителни извори богати со важни микронутриенти

Ако се прашувате како да внесувате доволно витамини без суплементи, еве краток преглед на најважните витамини и нивните природни растителни извори:

• Витамин A (бета-каротен) – морков, сладок компир, спанаќ, кељ, тиква, црвена пиперка, суви кајсии

• Витамин B1 (тиамин) – интегрални житарки, сончогледови семки, грав, грашок, јаткасти плодови

• Витамин B2 (рибофлавин) – бадеми, печурки, спанаќ, интегрални житарки, брокула

• Витамин B3 (ниацин) – кикиритки, интегрални житарки, мешунки, компир

• Витамин B5 (пантотенска киселина) – авокадо, печурки, брокула, интегрални житарки, мешунки

• Витамин B6 (пиридоксин) – банани, кикиритки, компир, спанаќ, леблебии

• Витамин B7 (биотин) – овес, јаткасти плодови, семки, соја, карфиол

• Витамин B9 (фолна киселина) – зелено лиснато зеленчук (нпр. блитва, спанаќ), брокула, цитрусно овошје, леќа

• Витамин B12 – не се наоѓа природно во растенијата; веганите треба да го внесуваат преку обогатени производи (растителни млека, житарки) или суплементи

• Витамин C – цитруси, пиперки, брокула, киви, јагоди, домати, прокељ

• Витамин D – природно се наоѓа во многу мали количини во растителна храна; главен извор е сончевата светлина, додека веганите можат да користат обогатени производи или суплементи

• Витамин E – сончогледови семки, бадеми, лешници, спанаќ, авокадо, растителни масла (нпр. маслиново, сончогледово)

• Витамин K – зелен зеленчук (кељ, блитва, спанаќ), брокула, прокељ, соја

Кој навистина има потреба од суплементи?

Иако најголемиот дел од луѓето немаат потреба од суплементи, постојат исклучоци. На пример, строгите вегани често не внесуваат доволно витамин B12 и обично мораат да го надоместат со суплементи. Витаминот D е чест дефицит кај постари лица, бидејќи е тешко да се добие доволно преку исхрана или сонце. Луѓе со одредени здравствени состојби (на пр. нарушено варење или терапија со одредени лекови) може да имаат потреба од суплементи B12 и B6.

Најдобро е да се направат анализи на крвта и да се консултира лекар пред да се почне со земање додатоци во исхраната.

Заклучок

Суплементите и мултивитамините не можат да ја заменат квалитетната исхрана и често се непотребен трошок. За поголемиот дел од здравите луѓе, фокусот треба да биде на разновидна исхрана, богата со овошје, зеленчук и целосни растителни намирници, кои природно обезбедуваат сè што му е потребно на организмот. Ако постои сомнеж за недостаток на одреден витамин или минерал, најразумно е да се направат соодветни медицински анализи и да се побара стручен совет, наместо веднаш да се посегне по таблети.