Меѓународна студија покажала дека луѓето кои се креативни имаат мерливо помлади мозоци од нивните врсници кои не се активни во креативната област. Истражувачите проценуваат дека, во просек, овој ефект одговара на „подмладување“ на мозокот за околу пет и пол години – и тоа без лекови или специјални тренинг програми.

Како креативноста го одржува мозокот млад?

Студијата објавена во „Nature Communications“ користела најсовремени модели базирани на податоци од ЕЕГ за да процени колку е мозокот навистина функционален. Оваа „возраст на мозокот“ често се разликува од биолошката возраст, во зависност од начинот на живот, здравјето и менталната активност.

Тим невронаучници предводен од Агустин Ибанез испитал повеќе од 1.400 учесници од 13 земји, вклучувајќи танчари, музичари, визуелни уметници. Нивната мозочна активност била споредена со онаа на луѓе без креативна рутина. Резултатот бил јасен:

„Во сите креативни области, образецот бил изненадувачки конзистентен – креативноста е поврзана со помлад мозок“, пишуваат авторите во „The Conversation“.

Танго танчарите имале најдобар резултат – нивните мозоци изгледале во просек повеќе од седум години помлади од нивната вистинска возраст. Музичарите и визуелните уметници имале од околу пет до шест години помлади мозоци, додека играчите на видеоигри имале мозоци околу четири години помлади.

Играњето игри дава резултати

Не се важни само годините искуство. Дури и оние кои штотуку почнуваат ги чувствуваат придобивките. Во вториот дел од студијата, учесниците без претходно искуство ја играле стратешката игра „StarCraft II“ триесет часа. ЕЕГ покажал „подмладување“ на мозокот до три години.

Авторите го толкуваат ова како доказ за извонредната приспособливост на мозокот: новите креативни активности создаваат нови врски и ги зајакнуваат постојните невронски мрежи. Слично на вежбањето на мускулите, креативноста ги „тренира“ нервните клетки, правејќи го размислувањето побрзо и пофлексибилно.

Што се случува во мозокот?

Областите што го контролираат вниманието, учењето и планирањето (т.н. фронтопариетални мрежи) биле особено активни кај креативните луѓе. Вообичаено, овие области стареат порано и ја губат флексибилноста, но креативноста го забавува тој процес.

„Креативноста ги штити регионите на мозокот кои се особено чувствителни на стареењето и ја подобрува комуникацијата меѓу нив“, наведуваат истражувачите.

Со секоја година уметничка пракса, мозокот станувал сè помлад во споредба со вистинската биолошка возраст. Колку повеќе рутина и вештина, толку е посилен ефектот.

Креативната рутина го подобрува вниманието и учењето

Истражувачите, исто така, откриле дека креативните активности ја подобруваат меморијата, фокусот и способноста за донесување одлуки. Креативните луѓе постигнале подобри резултати на тестовите за внимание и брзина на реакција.

Клучот е постојаното изложување на мозокот на нови предизвици: движење, ритам, координација на рака и око. Ефектот се зголемува со искуството, а дури и почетниците чувствуваат позитивни промени по кратко време.

Како креативните активности влијаат на мозокот?

Танцувања (на пр. танго): ја подобруваат координацијата на телото, разбирањето на музиката и просторната перцепција, додека интензивно го тренираат мозокот.

Музика: ги активира моторните, аудитивните и мемориските региони.

Сликање и цртање: ги зајакнува визуелните и фините моторни мрежи, концентрацијата и просторното расудување.

Видеоигри (особено стратешки): тренираат реакција, планирање и решавање проблеми.

Колку почесто и подолго се практикуваат овие активности, толку е посилен ефектот.

Како да се вклучи креативноста во секојдневниот живот?

Принципот функционира без оглед на возраста. Не е потребно да се има талент, туку редовно да се воведува мозокот во креативни процеси. Само 20 минути на ден можат да го зајакнат невронското вмрежување.

Практични примери: неделни часови по танц или хор, половина час свирење пијано, гитара или сликање, креативни игри или музички апликации, стратешки игри што бараат планирање и реакција. Многу центри за образование на возрасни, културни здруженија и институции за стари лица нудат вакви креативни курсеви.

Креативноста како заштита на мозокот

Истражувачите ја сметаат креативноста за независен фактор на здравјето, подеднакво важен како вежбањето и исхраната. Тие ја нарекуваат „биолошки мост помеѓу културата и отпорноста“. На долг рок, креативните активности можат да помогнат во одложувањето на когнитивниот пад и намалувањето на ризикот од деменција. Наместо само да се избегнуваат штетните фактори, активно се промовираат активности што го штитат мозокот.